Broers in een ingestort land

En ik herinner me Titus Broederland van Auke Hulst is de winnaar van de Harland Award Romanprijs 2016. Die prijs had Hulst het jaar daarvoor ook al gewonnen. Alleen dat al maakt dit boek interessant om te lezen. Want wat maakt dit een prijswinnende fantasyroman?

Het verhaal gaat over twee tweelingbroers die samen de wereld in trekken. Een wereld die ze nogal vijandig gezind is, aangezien haast iedereen fanatiek gelovig is en tweelingen duivelskinderen zijn. Vooral Titus is rebels, terwijl de naamloze ik-persoon wat matiger is, maar beiden houden van verboden dingen als boeken en gitaarmuziek. De dynamiek tussen de broers is het belangrijkste deel van het verhaal. Hun relatie valt stukje bij beetje uit elkaar naarmate de reis meer van ze vergt. Twee personages die sterk zijn uitgewerkt als uniek, maar toch ook in veel opzichten hetzelfde. Zij maken het boek een intense en duistere leeservaring.

Auke Hulst plaatst zijn personages in een toekomstige of secundaire wereld. Een wereld die in elkaar stort omdat zij is opgebruikt en waarin de mensen zodanig vastzitten in hun religie dat ze te stug zijn om zichzelf te redden. Dat tweede thema komt in de Nederlandstalige literatuur veel voor. Hoofdpersonen die zich al dan niet ontworstelen aan hun kleine dorpje op het platteland. In die zin staat het boek duidelijk met een been in de literaire wereld.

Het eerste aspect van de wereld vormt het fantasy-aspect van En ik herinner me Titus Broederland. Het laat zien hoe een voornamelijk literatuur gefocuste auteur met een postapocalyptische wereld werkt. Niet dat Hulst daarin de eerste is, maar het is goed om te zien dat er auteurs zijn die opgroeien met fantasy en dat niet laten liggen als ze “serieus” werk gaan schrijven. De wereld waarin het verhaal zich afspeelt past goed bij het verhaal dat Hulst vertelt: een wereld die letterlijk en figuurlijk instort. Het is ook niet veel meer dan dat. Verwacht dus geen uitgebreide geschiedenis of mythologie.

Als er iets is wat En ik herinner me Titus Broederland het verst weg plaatst van de gemiddelde fantasyroman dan is het wel het plot, of eerder het gebrek daaraan. Er gebeurt van alles met Titus en de ik-persoon, maar er gebeurt niks. Er zit bijna geen overkoepelende verhaallijn in die het verhaal voortstuwt. Iets dat in de literatuur meer voorkomt, maar wat in pure fantasyboeken veel minder het geval is. Doordat het verhaal dit toch deels probeert te zijn, viel de ontknoping voor mij erg tegen. Je weet al vanaf de eerste bladzijdes wat er gaat gebeuren, maar toch voelt het einde heel willekeurig. Toen het onontkomelijke eenmaal gebeurde, haalde ik mijn schouders op en las de laatste paar bladzijden. Niet het gevoel dat je bij een lezer wilt oproepen.

Wat mij betreft bevat het boek wel degelijk fantasy-elementen en kan je het prima zo classificeren. Maar het is meer en tegelijk minder dat dat. Juist doordat het plot en de wereld niet als essentieel voor het verhaal voelen, is het als fantasyverhaal redelijk matig. Aan de andere kant is het niveau van de taal hoger dan de meeste fantasyboeken die we hier tegenkomen. Dat is denk ik wat het onderscheidt op het podium van de Harland Awards. En ik herinner me Titus Broederland kan laten zien dat fantasy zeker literaire waarde kan hebben. De vraag is alleen of dat nodig is. Voor mij persoonlijk hoeft dat bewijs niet geleverd te worden: ik lees wat ik fijn vind om te lezen en of anderen het “literair” vinden doet er niet zoveel toe.

En ik herinner me Titus Broederland is een zwaar boek dat net als de tweelingbroers zich moeizaam een weg baant door een verre wereld. Het is mooi geschreven en stelt goede vragen. Het verschaft een ander soort vermaak dan de meeste fantasyromans. Een ervaring die veel meer drijft op stijl en personages dan een verwonderlijke inhoud en een spannende verhaallijn. Zolang je dat beseft als je dit bekijkt als de beste Nederlandstalige fantasy van 2016, dan zit je goed. Verwacht je hier het antwoord op George R.R. Martin vanuit de Lage Landen, dan zou ik verder kijken. Ik vond het een interessant boek om te lezen, juist om dat het de nadruk zo op andere dingen legt dan de meeste boeken die ik lees. Dus als je twijfelt: laat het niet liggen puur omdat het geen doorsnee fantasy is.