Totem Over Nederlandstalige fantasy

De data achter de Harland Awards 2016

Een paar maanden geleden liet ik wat getalletjes over de Harland Awards van 2015 op jullie los. Nu de uitreiking voor 2016 eraan komt (nog maar anderhalve week) heb ik een soortgelijke analyse losgelaten op de inzendingen voor de Harland Award Romanprijs 2016.

Er zijn drie factoren per boek die ik heb uitgelicht, zowel voor alle inzendingen als voor de vijf boeken op de shortlist. Gezien de aantallen (47 en 5) is het geen wetenschap wat ik hier bedrijf, maar het zijn interessante gegevens om bij stil te staan.

De gegevens hier komen uit mijn overzicht op Google Sheets op basis van de officiële lijst inzendingen en de shortlist.

Genre

De opdeling in genres is wat anders dan vorige keer: horror en urban fantasy zijn toegevoegd als aparte genres en YA is eruit (daarover later meer). Niet van elk boek is op basis van de flaptekst en indeling in Hebban duidelijk welk genre het is, maar het zal er nooit al te ver naast zitten.

Wat meteen opvalt is dat fantasy het genre met de overgrote meerderheid is. Horror heeft een tweede plek, maar is niet heel veel groter dan de andere subgenres. Wat me opvalt is dat science fiction erg klein is, zeker vergeleken met de internationale markt.

Als we naar de shortlisters kijken, blijft het beeld redelijk overeind. Voornamelijk fantasy, met in mindere mate de andere subgenres. Dat horror verdwijnt is niet zo gek, gezien het kleine aantal dat hier nog meedoet.

Markt

YA was in mijn vorige overzicht nog een genre, wat niet helemaal strookt met hoe je de boeken het beste in kan delen. Dit keer is de “markt” dus apart: volwassenen en YA. Houd er hierbij rekening mee dat er een grijs gebied is tussen deze twee. Bij twijfel heb ik eerder voor de volwassen markt gekozen.

Hier zien we dat een meerderheid van ongeveer twee derde van de inzendingen gericht is op volwassenen. Dat gaf ik ook al in mijn artikel over YA, maar de markt voor de jongere lezer is toch goed vertegenwoordigd. Is dat goed of slecht? Ik vind het een goed teken, maar er gaan ook stemmen op om de YA categorie los te zien.

In de shortlist blijven de boeken voor volwassenen in de meerderheid. Het idee dat YA boeken makkelijker prijzen winnen lijkt dus niet op te gaan in dit geval. Er is nog 20% kans voor een YA roman om de Harland in de wacht te slepen, maar dat is al een stuk minder dan de 33% die de hele lijst inzendingen zou doen vermoeden.

Uitgevers

Ik vind het zelf interessant om te zien hoe de Nederlandse fantasy op de markt verschijnt. Daarvoor verdeel ik de uitgeverijen in vijf categorieën, ook weer een beetje op gevoel, maar het geeft wel wat trends weer.

We zien hier vooral dat kleine uitgeverijen, die vaak specifiek gericht zijn op fantasy, de boventoon voeren. De grote uitgeverijen komen op de derde plaats, maar daar zitten ook werken tussen waarvan mij niet op eerste gezicht duidelijk was dat het om fantasy ging. Het kan dus ook zijn dat de afdeling marketing wat gretig heeft zitten insturen.

Vanity uitgevers wil ik even apart bespreken. Zij zijn de andere grote hap uit deze taart. Onder vanity versta ik bedrijven die niet de rol van traditionele uitgever op zich nemen en waarbij het initiatief bij de auteur ligt. Vaak vragen zij geld vragen van de auteur, maar dat is niet overal het geval. Meestal is het een meer faciliterend bedrijf.

Tot slot is er de vraag: waar zijn de selfpubbers? Vorig jaar een groot deel van dit overzicht en nu helemaal weg. Het kan zijn dat ik wat strenger heb geteld: dit keer schaarde ik boeken waarbij een auteur veel zelf doet, maar het wel via een instantie regelt onder vanity. Maar ik zie ze in dit geval niet zomaar terug. Hebben ze niet ingezonden, of is de verleiding toch groter om naar een vanity-uitgever te gaan? Iets om nog eens op terug te komen.

De uitgevers van de shortlist zijn misschien wel de opvallendste statistieken van dit jaar. Ook vorig jaar was het merendeel van de shortlist van een grote uitgeverij, dus dat is niet eens het vreemdst. Je kan veel zeggen over grote uitgevers versus de rest van het landschap, maar het blijkt toch dat bij een jurywedstrijd ze wat meer naar boven drijven.

Wat mij meer opvalt is dat de kleine uitgeverijen hier helemaal verdwijnen. Vanity-uitgevers doen het dan een stuk beter. Je zou toch verwachten dat een van de boeken van de kleine (specialistische?) uitgeverijen goed zou scoren. Ook dat is iets om nog eens bij stil te staan.

Wie gaat er winnen?

Geen idee, maar volgens de cijfers een fantasyboek voor volwassenen van een grote uitgever. Ik ga lekker in de zaal zitten en dan hoor ik het wel, hoewel ik wel zo mijn idee heb over wie er zou moeten winnen. Maar daar hebben we het nog wel eens over.